Tasarımcı, sadece ürünü doğrulayana kadar değil, ürünün yaşam döngüsü sonlanana kadar geçen süreci dikkate alarak çalışmalarına yön vermelidir. Kullanım sırasında oluşabilecek bakım ihtiyacı ve bakım gereksinimleri dikkat edilmesi konular arasındadır. Ürün kullanımı sürecinde ortaya çıkabilecek bakım ihtiyaçları tespit edilip, kavramsal çalışmalardan itibaren tasarım şekillendirilmelidir.
Kullanıcılar, problem çıkartmayan ve bakım gerektirmeyen ürünleri tercih eder. Dolayısıyla ilk hedef ürünü bakım gerektirmeyecek şekilde tasarlamaktır. Bu sayede ürünün tercih edilirliği artacaktır. Ancak, dişli kutularında yağın, keçelerin ve contaların değiştirilmesi işleminde olduğu gibi bakımın kaçınılmaz olduğu durumlar mevcut olabilmektedir. Bu durumda, bakımın kolay yapılabilmesi ikinci hedef olmalıdır. Değiştirilecek parça/malzemelerin demontaj ve montajını kolaylaştırmak, işlem için erişim pencereleri eklemek, bakım sırasında hatalı işlemin yapılmasını engelleyecek detaylar eklemek bakım faaliyetlerini kolaylaştıracaktır. Ayrıca değiştirilecek parça/malzemelerin standart ürünler arasından seçilmesi, demontaj ve montaj sırasında standart el aletleri ile işlemin yapılabilmesi, bakım uygulaması yapılacak bölgelerde işlemi tarifleyen detayların bulunması, bakım ihtiyacını olduğunu gösteren belirteçlerin bulunması da bakıma yönelik tasarım teknikleri kapsamına girer.
ABD Savunma Birimi tarafından hazırlanan “MIL-HDBK-470, Designing And Developing Maintainable Products And Systems” isimli el kitabı, bakım ihtiyaçlarının tanımlanması ve bakıma yönelik tasarım konusunda oldukça yararlı bilgiler içermektedir. Çalışma konusu savunma sanayii alanının dışında olan tasarımcıların da bu kaynaktan yararlanabileceğini düşünüyorum. Özellikle Appendix-C’de belirtilen kılavuz (ing. Guidelines) yol gösterici niteliktedir. Bu bölümde yer alan konu başlıkları şu şekildedir.
· Erişilebilirlik (Accessibility)
· Bağlantı Elemanları (Fasteners)
· İnsan Faktörü/Ergonomi-Antropometri (Human Factors, Anthropometrics)
· Eşleme ve Konnektörler (Mating and Connectors)
· Standardizasyon ve Değişltirilebilirlik (Standardization and Interchaneability)
· Sadelik (Simplification)
· Modülerlik (Modularization)
· Sistem ve Alt Sistem Test Edilebilirliği (Testability / Built in Tests (BIT)
· Önleyici Bakım (Preventive Maintenance)
· Çevresel Etkiler (Environmental Factors)
· Bağlantılar (Connections)
· Fitting, Dirsek, Kaplinler (Plumbing, Hoses, Fittings, and Quick Disconnects)
· Kablaj, Konnektör ve Fiber Optik Kablolar (Wiring, Fittings and Fiber Optics)
· Güç (Power)
· Motorlar (Engines)
· Dişlier, Kavrama ve Rotor (Transmission, Clutch and Rotor)
· Harici, İkincil ve Acil Güç (Auxiliary, Secondary and Emergancy)
· Elektrik (Electrical)
· Yapısal (Structures)
· Tahliye (Drain and Vents)
· Ulaşım Kapakları ve Panller (Access Doors and Panels)
· Malzeme, Islah ve Kaplamalar (Materials, Treatments, Coatings)
· Mekanizmalar (Mechanisms)
Bu başlıklar haricinde, Nozullar, Giriş Ductları, Radomlar,Kokpit ve Personel Kabinleri, Şaseler vb. gibi bir çok konuda öneriler ve örnekler bulunmaktadır. Sadece Bakıma Yönelik Tasarım (Desing For Maintainability) uygulamaları için değil, bazı üretim ve montaja yönelik (Desing for Manufacturing and Assembly) tavsiyelere de bu referanstan ulaşılabilir.
Sedat Demir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder